Asset Publisher Asset Publisher

Ochrona lasu

Ochrona lasu to dziedzina wiedzy leśnej oraz działalność gospodarcza, mająca na celu zabezpieczenie lasu przed szkodami wyrządzanymi przez czynniki abiotyczne, biotyczne, a także szkodami antropogenicznymi.

Czynniki abiotyczne powodujące szkody w leśnictwie to głównie ekstremalne warunki pogodowe - silny wiatr, niskie i wysokie temperatury, opady śniegu. W ostatnich latach największe szkody powstają po huraganowych wiatrach, które niszczą duże powierzchnie leśne. Jak dotychczas największą klęską w powojennej historii leśnictwa był huragan wiejący z prędkością 170 km/h, który 4 lipca 2002 roku nawiedził Puszczę Piską powodując szkody na powierzchni około 12 tys. hektarów. W Nadleśnictwie Złotów w lutym 2022 r. wystąpiły bardzo silne wiatry huraganowe, króre spowodowały szkody powierzchniowe na ok 13 ha, co doprowadziło do pozyskania około 50 tysięcy złomów i wywrotów. W Nadleśnictwie Złotów szkody od wiatru występują miejscowo i nie powodują dużych strat gospodarczych. Często na terenie Nadleśnictwa występują niekorzystne warunki wodne spowodowane okresami suszy. Ten czynnik osłabia znacznie kondycję zdrowotną drzew, głównie dębów i świerka, inicjując powstanie tzw. choroby kompleksowej.

Zamierający drzewostan świerkowy po żerach kornika drukarza (fot. Ł. Galimski)

Czynniki biotyczne to organizmy żywe głównie grzyby patogeniczne, owady, a także duże roślinożerne ssaki leśne. Spośród grzybów patogenicznych największą rolę odgrywa korzeniowiec wieloletni (Heterobasidion annosum) powodujący hubę korzeni oraz gatunki z rodzaju opieńka w tym głównie opieńka ciemna (Armillaria ostoyea) powodująca opieńkową zgniliznę korzeni. Problem z grzybami patogenicznymi występuje głównie w lasach na gruntach porolnych, których udział w Nadleśnictwie Złotów wynosi ponad 0%. W mijającym dziesięcioleciu z istotnych chorób infekcyjnych odnotowano występowanie osutki igieł sosny w latach 2018-2019 oraz 2021 na powierzchni nie przekraczającej 20 ha. Uszkodzenia od huby korzeniowej odnotowano w latach 2017-2018 z powierzchnia do 30 ha. Zamieranie buka, dęba, brzozy i jesionu odnotowano na pow. 10,32 ha, 4,30 ha, 3,42 ha i 2,62 ha.
Kolejnym czynnikiem biotycznym mającym duże znaczenie w ochronie lasu są owady. Dzielimy je na kilka grup szkodników w zależności od tego jakiego typu szkody powodują i w jakim stadium zdrowotności drzewostanu występują. Szkodniki pierwotne to gatunki żerujące na drzewach żywych, zasiedlają przede wszystkim drzewa osłabione działaniem czynników abiotycznych. Na terenie Nadleśnictwa Złotów największe znaczenie mają: brudnica mniszka, strzygonia choinówka i szeliniak sosnowiec żerujące na sośnie oraz pędraki (larwy) chrabąszcza majowego uszkadzające korzenie młodych drzewek na szkółce leśnej i uprawach. Drugą grupę owadów stanowią tzw. szkodniki wtórne, czyli gatunki zasiedlające drzewa osłabione działaniem czynników abiotycznych i szkodników pierwotnych. Spośród szkodników wtórnych na terenie Nadleśnictwa Złotów największe znaczenie mają: kornik drukarz żerujący na świerku, kornik ostrozębny żerujący na sośnie, cetyniec większy, smoliki (w tym głównie smolik drągowinowiec i sosnowiec) i przypłaszczek granatek żerujące na sośnie oraz ogłodki i opiętki żerujące na dębach.

Spośród czynników antropogenicznych, czyli wywołanych przez człowieka, największe znaczenie ma zagrożenie od pożarów. Nadleśnictwo Złotów zaliczone zostało do III kategorii zagrożenia pożarowego. Potencjalne zagrożenie pożarami ma charakter sezonowy. Na wczesną wiosnę przypada pierwszy okres zwiększonego zagrożenia związany między innymi z wypalaniem suchych traw na terenach przylegających do lasów. Drugi okres przypada na lato i związany jest ze znacznym spadkiem wilgotności ścioły leśnej spowodowanej wysokimi temperaturami oraz wzmożoną penetracją terenów leśnych przez turystów.
Aby ograniczyć ilość zdarzeń oraz straty spowodowane pożarami lasu Nadleśnictwo Złotów wyposażone jest m.in. w:

  • kamerę obserwacyjną, która patroluje cały teren nadleśnictwa,
  • Zintegrowany Punkt Alarmowo-Dyspozycyjny (ZPAD), który prowadzi obserwację terenów leśnych nadleśnictw: Złotów, jastrowie, Lipka, Okonek,
  • 28 dróg o podwyższonym standardzie, które wykorzystywane są jako drogi dojazdowe do pożaru, o łącznej długości ponad 102 km,
  • dwie bazy sprzętu p.poż. (leśnictwo Paruszka i Kujan), w których zgromadzona jest większa ilość sprzętu gaśniczego,
  • 14 punktów czerpania wody, zarówno sztucznych jak i naturalnych.

W latach 2013-2022 na terenie Nadleśnictwa Złotów miało miejsce 17 pożarów o łącznej powierzchni 1,74 ha. Niewielka roczna ilość pożarów oraz mała ich powierzchnia związana jest z bardzo dobrą współpracą z Państwową Strażą Pożarną w Złotowie i jednostkami ochotniczej straży pożarnej (OSP), a także z Leśną Bazą Lotniczą w Krępsku.